Mod Kavramı
Şema ekolüne göre, ruhsal yanlarımız mod olarak ifade edilir. Gün içinde duygu hallerimiz değişebilir, işte bu değişim bizim modlarımızdır. Modlar farklı başlıklara göre gruplandırılmıştır.
Hangi modlar vardır?
- Çocuk modları (incinmiş, kızgın çocuk modları)
- Uyumsuz ebeveyn modları (talepkar/beklentili, cezalandırıcı ebeveyn modları)
- Başa çıkma modları (savaş, kaç, don)
- Sağlıklı modlar (sağlıklı yetişkin ve mutlu çocuk modu)
Şemalarda olduğu gibi, modlar da her insan da vardır ve oldukça normaldir. İçsel dünyamızda mod hareketlenmelerinin yoğunluğu ve geçişin sıklığı bizi zorlayan kısımdır. En özet haliyle, sağlıklı bir ruh halinde; sağlıklı yetişkin modumuz ve mutlu çocuk modumuz beraberce güçlenmiştir. Sağlıklı yetişkin mod; içsel dengemizi sağlayan, adeta bir orkestra şefi gibi diğer modlarımızın ayarlamalarını yapan yanımızdır. Sağlıklı yetişkin yanımızla hareket halindeyken olaylara tepkilerimiz olaylarla orantılı ve dengelidir. Duygularınızın farkındasınızdır. Sağlıklı sorun çözme kapasitesine sahipsinizdir. Kendi ve diğerlerinin istek ve ihtiyaçlarını anlayabilir ve şefkatlisinizdir. Sorumluluklarınızın, görevlerinizin farkındasınızdır. Bütün yaşamsal sorunları çözebilir ve sorumluluklarınızı tamamlayabilirken duygusal ve psikolojik ihtiyaçları fark eder, karşılayabilirsiniz. Bütün bunları okurken, sağlıklı yetişkin mod “mükemmel bir ruh hali” gibi anlaşılmasın. Çünkü bu mümkün değildir. “Yeterince iyi hissetmek” üzerine içsel dengemizi sağladığımız, kendimizin farkında olduğumuz bir haldir. Sağlıklı yetişkin yanımızla da gergin veya kızgın hissedebiliriz. Olaylarla orantılı bir şekilde, ihtiyaçlarımızı karşılayabileceğimiz duyguları hisseder, buna uygun sağlıklı çözümler geliştiririz. Mutlu çocuk mod; kendimizi doyumlu, keyifli,eğlenirken, rahat ve coşkulu hissettiğimiz anları ifade eder. Elbette bu ruh halinde, çocuklarda olduğu gibi bir mutluluk halimiz vardır. Bu yanın harekete geçiren meseleler oldukça kişiseldir. Herkese göre değişmekle birlikte; dondurma yemek, denize girmek, dans etmek, oyun oynamak …gibi örnekler size bir fikir verebilir.
Modları anlatırken psikoterapide güçlendirmeyi hedef aldığımız iki moddan (sağlıklı yetişkin ve mutlu çocuk) daha çok bahsettim. İhtiyaçlarını anlatıp şefkatlice yatıştırmayı öğrendiğimiz modlar; (özellikle incinmiş ve kızgın çocuk modları), seslerini kısmayı öğrendiğimiz işlevsiz ebeveyn modları (özellikle talepkar ve cezalandırıcı) da bir başka yazıda detaylıca yazılabilir.
Şemalarınızı ve modlarınızı fark etmek, anlamak kendinizi tanımak ve geliştirmek anlamına gelir. Bu nedenle psikoterapi sürecinde bu ekolle çalışan terapistiniz şema ve mod kavramlarını size psikoeğitim ile aktaracaktır. Size uygun olan psikometrik araçlar ile şema ve modlarınız değerlendirilir.
İleri okumalar yapmak için kitap önerileri:
Şema terapi / psikonet yayınları
Mod terapisi/ psikonet yayınları
——————————————————————————————–
Uzman Psikolog Aylin Cengiz Akpınarlı
Leave a reply