EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Türkçede, Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme olarak açılımı yapılabilir. Türkiye’ye 1999 depremi ile hayatımıza giriş yapan özellikle kötü anılara yönelik tedavide oldukça etkili bir psikoterapi yaklaşımıdır. EMDR “Bugüne kadar her yaştan yaklaşık 2 milyon kişinin farklı tiplerde psikolojik rahatsızlıklarının başarıyla tedavi edilmesini sağlamıştır” (http://www.emdr-tr.org/emdr-nedir/).
EMDR’ ın ortaya çıkışı ilk olarak 1987’de, Dr. Francine Shapiro’nun göz hareketlerinin rahatsız edici düşüncelerin şiddetini azaltabildiğini tesadüfen keşfetmesiyle olmuştur. Dr. Shapiro bu etkiyi travmaya maruz kalmış kişiler üzerinde bilimsel olarak inceledi ve tedavide sağlanan başarıyı gösteren çalışmasını yayınladı (Journal of Traumatic Stress, 1989). Sonrasında EMDR hızla gelişti. Artık bugün EMDR, birçok farklı terapi ekollerinden ögeleri içeren, farklı tanı almış durumlara özel standartlaştırılmış protokolleri bulunan, bütüncül bir terapi yöntemidir. Tedavinin ortaya çıkışı göz hareketleri ile işlemleme şeklinde olsa da bugün çift yönlü uyarım işlemi kulaklara ses verilmesi veya ellere uyarım verilmesi ile de sağlanmaktadır.
Neden EMDR ?
Günlük yaşamdaki sıradan (olağan) anılar beyin tarafından rahatlıkla işlenir. Anılar depolanması gerektiği gibi depolanır. Adaptif Bilgi İşleme Modeline göre beyin, fizyolojik temelli bir sistemle, her yeni deneyim aracılığı ile kendisine ulaşan bilgiyi işler ve işlevsel hale getirir. Duygu, düşünce, duyum, imge, ses, koku gibi bilgiler işlenip ilişkili anı ağlarına bağlanarak bütünleşir. Böylece o deneyimle ilgili öğrenme gerçekleşir.
Ancak günlük yaşamda sıklıkla karşımıza çıkmayan, sıradan olmayan yaşam deneyimleri (EMDR dilinde Travma olarak ifade edebiliriz) beyin tarafından uygun şekilde depolanamaz. Doğal akışındaki anıları işlemleme süreci gerçekleşemez ve bu anılar yaşandığı haliyle uygun olmayan şekilde “havada asılı kalır”. Kötü anılarla ilgili duygular, düşünceler, imgeler, sesler, beden duyumları yaşandığı haliyle depolanır. Bu nedenle bugün yaşanan bazı durumlar bu izole kalmış anıları tetiklerse, kişi o anının bir kısmını ya da bütününü yeniden yaşar gibi etkilenir. Bu durumun genellikle TSSB gibi durumlarda ortaya çıktığı düşünülse de, daha az sarsıcı kötü yaşam deneyimlerinde de ortaya çıkabilmektedir.
EMDR ekolüne göre rahatsızlıkların, olumsuz duygu, düşünce, davranış ve kişilik özelliklerinin arkasında uyum bozucu, işlev bozucu, işlenmeden ve izole bir şekilde depolanmış bu tür olumsuz anılar yatar. Bu olumsuz inanç ve duygulara yol açan işlenmemiş anılar şimdiki zamandaki olaylar tarafından tetiklenmektedir. Savaş, kaza, doğal afetler, kayıplar, tecavüz gibi önemli travmalara ek olarak, çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve etkisi travmatik olan her tür yaşantı (duygusal şiddete maruz kalma, ayrılık anısı vb.) işlenemeyen anı olarak bugünümüzü taciz edebilir.
Bu noktada EMDR, bu tür işlenememiş anıların işlenmesini sağlayan fizyolojik temelli bir terapidir. Beynin zamanında yapamadığı işlemi yapmasını sağlar. Kilitli kalmış anı ile diğer anı ağları arasında ilişki kurulması, öğrenmenin sağlanarak bilginin adaptif bir şekilde depolanmasını gerçekleştirir. Terapiler sonunda danışan artık rahatsız olmaz ve anıyı yeni ve sağlıklı bir perspektiften görür. EMDR terapisi ile sadece semptomlar ortadan kalkmaz. Yeni bakış açısının kazandırdığı pozitif inançlar ve olumlu duygular kişinin kendisine, ilişkilerine, dünyaya bakışını da olumlu yönde değiştirip kişisel gelişim sağlar.
EMDR Terapisinde Süreç
EMDR terapisinde sıklıkla 8 aşamalı, genellikle üç yönlü (geçmiş, şimdi, gelecek) olan protokol uygulanır. Hedef, geçmişte yaşanan anıların yeniden işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanması, bugünkü semptomların tedavisi, danışanın gelecekte karşılaşacağı benzer sorunlar karşısında, kazandığı olumlu inanç ve duygular sonucunda geliştirdiği davranışları gösterebilmesidir.
EMDR Protokolleri ve Süresi
Danışan Geçmişini değerlendirme, Hazırlık, Değerlendirme, Duyarsızlaştırma, Yerleştirme, Beden Tarama, Kapanış, Yeniden Değerlendirme yapılarak protokolün Geçmiş ve Bugün aşamaları tamamlanır ve daha sonra Gelecek aşamasına gelinir.
EMDR, terapi literatüründe ‘kısa süreli terapiler’ grubunda yer almakla birlikte EMDR tedavisinin ne kadar süreceği sorunun tipi, danışanın bugünkü yaşam koşulları, önceki travmaların sayısı ve etkisi ile bağlantılıdır. Her kişinin bilgileri kendi değerleri ve deneyimleri doğrultusunda kendine has bir biçimde işlemesi de süreyi etkiler.
EMDR’nin Etkinliği
EMDR’nin danışanların çoğunluğunun travma sonrası stres semptomlarını etkili bir biçimde azalttığı veya yok ettiği, genellikle psikolojik sorunları ile bağlantılı olan semptomlarda da (endişe gibi) azalma sağladığı, 20’ye yakın kontrollü araştırma sonucunda görülmüştür.
EMDR birçok uluslararası sağlık ve devlet kurumu tarafından da etkili bulunmaktadır. Bunlardan bazıları:
- Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO, World Health Organization)
- Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association)
- Uluslararası Travmatik Stres Çalışmaları Birliği (International Society for Traumatic Stress Studies)
- Amerika Savaş Gazileri Bakanlığı (U.S. Department of Veterans Affairs)
- Amerika Savunma Bakanlığı (U. S. Department of Defense)
- Birleşik Krallık Sağlık Bakanlığı (United Kingdom Department of Health)
- Ulusal İsrail Akıl Sağlığı Kurulu (Israeli National Council for Mental Health)
EMDR Kim Uygular?
EMDR Uygulayıcılarının, alanda en az 2 yıllık deneyimli, belirli sayıda danışan görmüş olma gibi kriterlere sahip uzmanların (Ruh Sağlığı Hizmeti Veren Profesyonellerin), EMDR I. Düzey Eğitimi alabilmek için; 4 günlük EMDR Eğitimine katılmış olmak, 2 gün süpervizyon almış olmak, 3 yazılı vaka sunumu yapmış olmak şeklinde şartları vardır. Çocuk ve Ergenler ile EMDR uygulayıcısı olmak için ise Yetişkinler için EMDR Temel eğitimine ek olarak Çocuk ve Ergenler için EMDR eğitimini tamamlamış olmak gerekmektedir.
Daha fazla bilgiye ulaşmak için aşağıdaki web sitelerine bakabilirsiniz:
EMDR International Association: www.emdria.org
EMDR Europe: www.emdr-europe.org
EMDR Institute: www.emdr.com
EMDR Türkiye: www.emdr-tr.org
KAYNAK:
- (http://www.emdr-tr.org/emdr-nedir/).
- Shapiro, F., Eye Movement Desensitization and Reprocessing: Basic Principles, Protocols and Procedures, 2nd Edition, Guilford Press, Newyork, 2001.
- Shapiro, F. , EMDR Terapisi Teknikleri ile Acı Anıları Silmek, Kuraldışı Yayıncılık, İstanbul, 2012.
Leave a reply